Mâm cỗ cúng giao thừa và cúng gia tiên ngày Tết của người Việt Nam từ bao đời nay không thể thiếu gà luộc. Tuy nhiên, nhiều người lại băn khoăn về việc nên đặt gà quay đầu ra hay quay đầu vào thì sẽ “nhiều lộc” và tốt cho gia đình trong năm mới.
bay-ga-cung
Với văn hóa của người Việt, con gà vừa là loại vật nuôi gần gũi với cuộc sống hàng ngày. Gà cũng là con vật được chọn để dâng cúng thần linh, tổ tiên mỗi dịp lễ Tết. Con gà như biểu tượng văn hoá đi liền với tín ngưỡng tôn sùng mặt trời của nghề nông, dần thành phong tục của mọi gia đình Việt Nam khi Tết đến, xuân về.
Đặt gà cúng Giao thừa thế nào cho đúng?
Đặt gà lên đĩa to, tháo dây bầy ngay ngắn, mỏ cài bông hoa hồng đỏ rực (tiết, lòng bầy dưới bụng). Khi bày trên mâm cỗ cúng Giao thừa chúng ta nên đặt đầu gà quay ra đường để đón ngài Tân niên hành khiển đi qua; còn có ý nghĩa gọi mặt trời (ánh sáng) chiếu vào cửa nhà mình.
Cách đặt gà cúng trên ban thờ
Theo ông Hà Thanh (Trung tâm Nghiên cứu cổ học Phương Đông – Liên hiệp Các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam): Riêng gà đặt cúng trên ban thờ, quan niệm chung thường là đặt gà quay đầu vào trong bát hương với tư thế há miệng, chân quỳ, cánh duỗi tự nhiên. Tư thế này được coi là “con gà biết kêu, biết gáy, đang chầu”. Không đặt gà quay đầu ra, vì cho đó là gà “không chịu chầu”. Bày gà cúng nếu đặt đầu quay ra phía ngoài sẽ đẹp mắt hơn, còn quay đầu vào trong thì phao câu chổng ra ngoài, không đẹp mắt. Nhưng đó chỉ là hình thức đẹp, chứ không có ý nghĩa gì”.
Nhà nghiên cứu văn hoá dân gian Nguyễn Hùng Vĩ (giảng viên trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn), ông Hùng Vĩ, việc đặt gà quay ra hay quay vào không có gì quan trọng. Việc quan niệm gà quay vào để tỏ lòng thành kính với tổ tiên là mê tín dị đoan. Từ xa xưa, trong văn hoá thờ cúng thần linh, người ta chỉ cần đặt một miếng thịt trong mâm cỗ cúng là đủ. Khi cuộc sống con người có điều kiện hơn, người ta mới cúng cả con gà.
Cũng theo ông Hà Thanh, khi cúng lễ thì nên để nguyên cả con gà trống vừa đẹp mắt, vừa nghiêm cẩn. Với gà mái, có thể chặt miếng, nhưng khi bày đĩa không được đẹp mắt và giảm bớt phần nghiêm cẩn. Nếu chặt miếng, phải để gà nguội thịt mới chặt để miếng thịt gà gọn mắt. Không nên chặt khi thịt gà còn nóng vì vừa bị bắn bẩn xung quanh, thịt gà lại bị nát nhũn, méo mó. Không nên dùng thịt gà quay, rán, ninh, om vì cả hình thức và màu sắc đều không đẹp, mất cân đối và không nghiêm cẩn.