Không phải ngẫu nhiên người ta bảo Hội Lim (Tiên Du) là lễ hội đặc sắc vùng Quan họ. Không biết bởi duyên trời hay tình người Quan họ đằm thắm mà giã bạn rồi, du khách thập phương cứ vương vấn mãi câu hát “Người ở đừng về”… Và vì thế, cứ 12, 13 tháng Giêng hàng năm, không hẹn mà gặp, người người nô nức kéo về vùng Lim trẩy hội.
Truyền thuyết hội Lim
Hội Lim là một lễ hội lớn của tỉnh Bắc Ninh, chính hội được tổ chức vào ngày 13 tháng giêng hàng năm, trên địa bàn huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh. Hội Lim được coi là nét kết tinh độc đáo của vùng văn hoá Kinh Bắc.
Xứ Kinh Bắc xưa nổi tiếng là vùng đất của những câu truyện cổ, những sự tích văn hoá. Vì truyền thống này mà nơi đây sở hữu nhiều lễ hội dân gian. Lễ hội được nhiều người quan tâm nhất là Hội Lim tại thị trấn Lim, Tiên Du, Bắc Ninh.
Có giả thuyết cho rằng hội Lim có nguồn gốc từ hội chùa, hội hát, liên quan đến tiếng hát của chàng Trương Chi trong truyền thuyết Trương Chi – Mỵ Nương mà dấu xưa để lại là hình vết dòng sông Tiêu Tương khá rõ ở các làng quê vùng Lim.
Hội Lim là một sinh hoạt văn hoá – nghệ thuật đặc sắc của nền văn hoá truyền thống lâu đời ở xứ Bắc và dân ca Quan họ trở thành tài sản văn hoá chung của dân tộc Việt, tiêu biểu cho loại hình dân ca trữ tình Bắc Bộ.
le-hoi-lim-tien-du-bac-ninh
Hội Lim chính là hội chùa làng Lim và đôi bờ sông Tiêu Tương. Hội Lim trở thành hội hàng tổng (hội vùng) vào thế kỷ 18. Khi quan trấn thủ xứ Thanh Hóa Nguyễn Đình Diễn là người thôn Đình Cả, Nội Duệ, xứ Kinh Bắc, có nhiều công lao với triều đình, được phong thưởng nhiều bổng lộc, đã tự hiến nhiều ruộng vườn và tiền của cho tổng Nội Duệ trùng tu đình chùa, mở mang hội hè, gìn giữ thuần phong mỹ tục. Ông còn cho xây dựng trước phần lăng mộ của mình đặt tên là lăng Hồng Vân trên núi Lim. Do có nhiều công lao với hàng tổng và việc ông đặt hậu ở chùa Hồng ân, nên khi ông mất nhân dân tổng Nội Duệ đã tôn thờ làm hậu thần, hậu Phật hàng tổng. Văn bia lăng Hồng Vân có tên Hồng Vân từ bi ký niên đại Cảnh Hưng 30 (1769) hiện giữ ở đình thôn Đình Cả đã cho biết khá rõ lai lịch, công trạng và việc thờ phụng hậu hàng tổng Nguyễn Đình Diễn mỗi năm hai dịp vào “ngày sinh” và “ngày hóa” của ông tại lăng Hồng Vân và chùa Hồng ân trên núi Lim. Song trải tháng năm lịch sử, hội Lim đã có nhiều lớp văn hóa, trong đó người ta chỉ tổ chức tế lễ hậu thần vào một dịp là ngày 13 tháng giêng trùng với hội chùa Lim. Chính vì vậy mà có hội Lim và đây là hội hàng tổng
Có nhiều trò chơi dân gian như đấu võ, đấu vật, đấu cờ, đu tiên, thi dệt cửi, nấu cơm. Đặc sắc hơn cả là phần hát hội – Là phần căn bản và đặc trưng nhất của hội Lim. Từ hát mời trầu, hát gọi đò đếncon sáo sang sông, con nhện giăng mùng.
Trong năm 2016 Ban Tổ Chức hội Lim sẽ có một số thay đổi cam kết cho việc
– Tục chém lợn của người dân làng Ném Thượng sẽ không được tổ chức ở sân đình mà làm riêng một nơi để làm cỗ ngọc tế thánh. Ban tổ chức sẽ có sự phân công rõ ràng cho những người vào ngũ làm cố Ngọc. Còn các nội dung khác về việc rước, tế, lễ vẫn thực hiện theo nghi lễ truyền thống.
– Việc các liền anh, liền chị tổ chức hát không đúng nơi quy định sẽ bị cấm triệt để, nhằm đảm bảo quy mô cho lễ hội.
Chủ để chính của lễ hội năm 2016 của tỉnh Bắc Ninh là : “Lễ hội văn minh, an toàn, lành mạnh góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”.
Trong đó, những nhiệm vụ trọng tâm trong chỉ đạo, quản lý và tổ chức các lễ hội của tỉnh Bắc Ninh gồm sớm triển khai thực hiện quy hoạch tổng thể các di tích được xếp hạng quốc gia đặc biệt; công bố dự án quy hoạch tổng thể mặt bằng di tích đền Bà Chúa Kho ngay sau khi được phê duyệt.
Đẩy mạnh tuyên truyền thực hiện nếp sống văn minh nơi công cộng; thường xuyên giới thiệu trên hệ thống loa truyền thanh về giá trị lịch sử của di tích, của lễ hội, và nhân vật được thờ. Tăng cường đảm bảo trật tự an ninh, an toàn giao thông, phòng chống cháy nổ, vệ sinh an toàn thực phẩm, đảm bảo vệ sinh môi trường. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, gắn trách nhiệm của chính quyền, đoàn thể với người phụ trách trong việc chỉ đạo, vận động cán bộ, Đảng viên, nhân dân thực hiện nếp sống văn minh. Xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức vi phạm theo quy định.
Du khách khi tới với lễ hội tại Bắc Ninh cần hạn chế đốt vàng mã tại đền mà nhập vào kho để tán lộc, sắp xếp lại khu vực nội tự thông thoáng hơn, đồ cúng tiên không đúng quy định sẽ không được tiếp nhận vào di tích.
Thời gian diễn ra lễ hội tại Bắc Ninh
Lễ hội Đền Bà Chúa Kho : từ tháng 12/2016 đến tháng 2/2017 Âm Lịch
Lễ hội vùng Lim trong 2 ngày 08– 09/2 (tức 12,13 tháng Giêng ÂL)
Lễ hội Kinh Dương Vương sẽ được tổ chức trong 3 ngày chính từ 12/2 đến 14/2 (tức 16 đến 18/1 Âm Lịch)