Lễ xá tội vong nhân hay còn gọi là Lễ cô hồn diễn ra từ 2/7 đến hết ngày rằm tháng 7 là một hoạt động tâm linh không chỉ phổ biến ở Việt Nam mà còn là một dịp lễ tết quan trọng của nhiều quốc gia Á Đông. Và ngay cả các nước ở châu Âu cũng có những lễ hội diễn ra trong tháng cô hồn.
Tháng cô hồn ở Trung Quốc
Tháng 7 âm lịch tại Trung Quốc được coi là tháng Ma đói (Hungry Ghost). Đối với nhiều người Trung Quốc, đây là khoảng thời gian không may mắn vì họ tin rằng những bóng ma sẽ được trở về dương gian khi Cổng địa ngục mở từ đầu tháng tới cuối tháng và mang tới nhiều chuyện lạ không tốt xảy ra.
Trong khi các tín đồ Phật giáo và Đạo giáo chuẩn bị lễ cúng để mời các vong hồn lang thang thì một bộ tộc thiểu số ở Trung Quốc lại có cách làm thú vị riêng của họ trong tháng cô hồn.
Hàng năm, người dân Trung Quốc tiến hành cúng cô hồn vào ngày 14/7 Âm lịch và thả thuyền giấy hoặc đèn hoa đăng trên sông vào buổi tối như một cách để chỉ đường dẫn lối cho những linh hồn phiêu dạt khỏi bị lạc, biết đường trở về âm phủ trước khi cửa đóng.
Ngoài ra, ở Trung Quốc vào tháng 7 Âm lịch (tháng cô hồn) cũng thường tổ chức văn nghệ quần chúng, mời người dân địa phương đến xem, hàng ghế đầu tiên luôn là hàng ghế trống, để dành cho các linh hồn tới cùng chung vui.
Một hoạt động đặc biệt diễn ra trong ngày Rằm tháng 7 (tháng cô hồn) duy chỉ có ở Trung Quốc đó là “Sờ Ngực” các cô gái chưa lấy chồng.
“Sờ Ngực” là một trong những lễ hội độc đáo của người dân tộc thiểu số ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, diễn ra vào ngày 13, 14, 17 tháng 7 âm lịch.
Cứ vào ngày 14,15,16 tháng 7 âm lịch (tháng cô hồn) hằng năm, những nam thanh nữ tú chưa lập gia đình người dân tộc Di ở thị trấn Ngạc Gia, huyện Song Bách của tỉnh Vân Nam sẽ cùng đổ ra đường để tham gia lễ hội sờ ngực (Monai Jie).
Vào những ngày này, các chàng trai sẽ được sờ ngực các cô gái một cách thoải mái mà không sợ bị mang tiếng là “yêu râu xanh”. Những cô gái bị sờ ngực sẽ không bực tức mà trái lại, còn cảm thấy hãnh diện. Cả người sờ và được sờ đều coi thế là may mắn.
Hoạt động này bắt nguồn từ truyền thuyết cổ xưa. Truyền thuyết kể lại rằng vào thời nhà Tùy (581-619), khi hầu hết các chàng trai của bộ tộc Di bị ép đi lính và chết trong chiến tranh. Khi đó, linh hồn của các chàng trai trẻ chết trên chiến trường chưa lập gia đình sẽ không được siêu thoát vì chưa từng gần gũi phụ nữ trước khi qua đời. Các linh hồn lảng vảng trong dân gian làm hại xóm làng.
Từ đó, thầy cúng đã yêu cầu chọn ra 10 người thiếu nữ trong trắng và chưa bị đàn ông sờ vào vòng 1 để làm vật tế cùng linh hồn sang thế giới bên kia.
Do đó, nếu muốn không bị chọn làm vật tế, những thiếu nữ đã nhờ các chàng trai trong bộ tộc sờ lên ngực của họ. Dần dần, hoạt động đặc biệt này được lưu truyền rộng rãi cho đến ngày nay với sự tham gia của các cặp nam thanh nữ tú chưa lập gia đình.
Tháng cô hồn ở Nhật Bản
Lễ cô hồn ở Nhật Bản thường được tổ chức vào Rằm tháng 7 hoặc Rằm tháng 8 tùy theo từng địa phương. Cũng tương tự như Việt Nam, đây là ngày mà theo người Nhật là rước linh hồn của tổ tiên về cúng giỗ. Những người còn sống muốn bày tỏ ước nguyện của mình với gia tiên đã khuất thì viết ước nguyện ra giấy rồi treo lên cây trúc với hy vọng điều ước đó sẽ nhanh chóng trở thành hiện thực.
Người Nhật treo ước nguyện lên cây trúc trong tháng cô hồn
Trong tháng cô hồn, ở Nhật cũng thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa – văn nghệ và những điệu múa truyền thống là không thể thiếu được. Những đoàn người mặc trang phục cổ truyền múa điệu múa đặc trưng đi diễu hành khắp các phố. Vào thời gian lễ hội, người ta treo cao những chiếc đèn lồng với mục đích là để hướng dẫn linh hồn người đã khuất trở về. Phong tục này được người Nhật duy trì trong suốt 500 năm qua.
Ngày nay, Rằm tháng 7 ( thang co hon) ở Nhật Bản không đơn thuần chỉ là một ngày lễ mà còn là dịp để gia đình đoàn tụ, những người đi làm ở xa cũng sẽ quay về nhà để thăm viếng mộ tổ tiên.
Tháng cô hồn ở Singapore và Malaysia
Tại Singapore và Malaysia cũng như nhiều quốc gia khác ở châu Á, những buổi văn nghệ quần chúng là nét văn hóa nổi bật trong dịp lễ tháng cô hồn. Những sân khấu dựng tạm là nơi để các ca sĩ, vũ công nghiệp dư biểu diễn. Tiền dựng rạp và thuê người biểu diễn sẽ do người dân địa phương cùng nhau quyên góp. Các nước vẫn duy trì tục lệ thăm viếng phần mộ của người thân quá cố để sửa sang, quét dọn lăng mộ.
Ngoài ra, trong tháng cô hồn, họ còn đốt giấy tiền, vàng mã cho người quá cố bởi họ tin rằng, khi đốt những đồ hàng mã, linh hồn người mất sẽ nhận được, nhờ vậy mà các vong linh ấy đỡ khổ, đỡ vất vả, đồng thời không quấy rầy đến công việc làm ăn, sinh sống của người còn sống, ngược lại còn phù hộ cho người sống được ăn nên làm ra.
Những người Indonesia gốc Trung Quốc ném tiền giả trong lễ cúng cô hồn tại Medan, tỉnh Bắc Sumatra với mong muốn các linh hồn của tổ tiên sẽ được lên thiên đàng
Tháng cô hồn ở các nước Phương Tây
Không chỉ ở các quốc gia châu Á, mà ở phương Tây và nhiều nơi trên thế giới có lễ tương như Xá tội vong nhân trong tháng cô hồn đó chính là lễ hội Halloween.
Lễ hội Halloween (nghĩa là Ma lộ hình) này có từ thời của người Celts cổ, diễn ra vào 31/10 dương lịch. Người phương Tây cổ cho rằng, vào đêm cuối tháng 10, cánh cửa địa ngục sẽ mở ra, ma quỷ từ đó sẽ thoát lên trên trần thế giống như những linh hồn phương Đông. Đặc biệt, chúng rất thích trêu ghẹo, phá phách cuộc sống của người dân trong tháng cô hồn. Cũng vì thế mà trong lễ hội này, tập tục đốt lửa, hóa trang thành quỷ không thể thiếu để xua đuổi ma quỷ, tránh bị chúng làm phiền.
Halloween của phương Tây cũng giống như ngày Xá tội vong nhân trong tháng cô hồn
Theo nhiều tài liệu, đây vốn là nét văn hóa truyền thống của người Ireland, Scotland và xứ Wales cổ. Theo thời gian, nó dần trở nên phổ biến toàn cầu với nhiều hoạt động như hóa trang, “trick or treat”… như ngày nay.
